© ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση και αναπαραγωγή οποιωνδήποτε στοιχείων ή σημείων του e-περιοδικού μας, χωρίς γραπτή άδεια του υπεύθυνου π. Παναγιώτη Καποδίστρια (pakapodistrias@gmail.com), καθώς αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία, προστατευόμενη από τον νόμο 2121/1993 και την Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης, κυρωμένη από τον νόμο 100/1975.

ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΕΝΘΕΤΑ. Ό,τι νεότερο εδώ!

Πέμπτη 27 Σεπτεμβρίου 2007

Στην Κύπρο την πολυαγαπημένη [α΄]




Η Κύπρος, η πεντάμορφη νήσος, η πολυταλανισμένη και διχασμένη, μα ολόρθη και αξιοπρεπέστατη ωστόσο, ανήκει στις κρύφιες αγάπες μας. Όλων των Ελλήνων, πιστεύω, και όχι μόνον! Τόσο, που την εποφθαλμιούν και την ορέγονται διαιώνια πλείστοι όσοι, για τούτο ακριβώς και στο πέρασμα των ιστορικών χρόνων μέχρι τις μέρες μας υπέστη τα πάνδεινα.

Βρέθηκα εκεί Μάϊο ανθοστεφή και αναστάσιμο, αμέσως δηλαδή μετά το Πάσχα του 1989, μαζί με κάμποσους άλλους συμφοιτητές απ' το Πανεπιστήμιο της Αθήνας. Συγκίνηση διάχυτη στα πέριξ απ' την πρώτη στιγμή, ξανά συγκίνηση όσο πιάνει το μάτι και πάλι συγκίνηση, συνδυασμένη με πυκνή μεσογειακή Ομορφιά!... Τόπος ονειρικός, ερωτεύσιμος, προσήλιος, πανσέληνος, ευρύχωρος!!! Αν και μελισμένος...

Βαθιά στον ορίζοντα και πάνω στα ριζά του βουνού, σκαλισμένη η εχθρική σημαία και η ετσιθελική φράση-πρόκληση για τους από εδώ: "Είμαι περήφανος που είμαι Τούρκος". Ανάμεσα στα μύρια όσα, μού εντυπώνονται κυρίως [βλ. φωτογραφίες], η λεγόμενη "πράσινη γραμμή" και το ΔΕΝ ΞΕΧΝΩ (αν και όλα πια ξεχνιούνται, καθώς δείχνουν τα πράγματα σήμερα), ο απέριττος τάφος του Εθνάρχη στο Θρονί της Παναγίας και ύστερα τα Φυλακισμένα Μνήματα... Ωω, εκείνη την αγχόνη των Κυπρίων Αγωνιστών, δεν μπόρεσα έκτοτε ποτέ να την βγάλω απ' το μυαλό μου... Πολλές φορές στα όνειρά μου μάλιστα, αυτός είναι ο βρόγχος που μού σφίγγει επιδέξια τον λαιμό και δεν μπορώ να πάρω ανάσα, ενώ απότομα κάτω απ' τα πόδια μου ξανοίγει πόρτα προς την άβυσσο...

Ορισμένες πρώτες φωτογραφίες από εκείνη την (προσκυνηματική, στην ουσία της, εκδρομή), τις οποίες σκάναρα πριν από λίγο, αναρτώ απόψε εδώ. Έτσι, γι' ανάμνηση, γνώση, συμμόρφωση (αστεία πράγματα...) και Μνημοσύνη... Έπεται συνέχεια στο β΄ μέρος του αφιερώματός μας, μαζί μ' ένα ποίημα που οφειλετικώς γράφτηκε τότε.

4 σχόλια:

dokisisofi είπε...

"Τόπος ονειρικός, ερωτεύσιμος, προσήλιος, πανσέληνος, ευρύχωρος"
Μιλάμε για την ίδια Κύπρο? Που τα είδες όλα αυτά? Χμ..Εγώ πάντως 27 χρόνια τέτοια πράγματα δεν είδα..Τα αντίθετα μάλιστα: πεζά, αντιερωρικά, ανήλιαγα, ασέληνα, στενάχωρα...
Παντως η φωτό που έβαλες με την αγχόνη στα φυλακισμένα μνήματα,να αιωρείται στο μαύρο και απρόσωπο της ιστορικής λήθης, πρέπει να ομολογήσω ότι με άγγιξε.. Μάλιστα κύριοι! Εν έτει 1957, οι πολιτισμοένοι ευρωπαίοι εγγλέζοι απαγχόνιζαν την αυγή έναν αμούστακο ποιητή 17 χρονών γιατί έψαλε την ελευθερία στα μαθητικά του τετράδια.Και τον έθαψαν στη φυλακή μην τυχόν και ψαλεί ο Εθνικός Ύμνος στην κηδεία του.Μην τυχόν και ανεμίσει καμια γαλανόλευκη. Το όνομα αυτού:
"Ευαγόρας Παλληκαρίδης.
Και αλοίμονο...δεν ήταν ο μόνος...

P. Kapodistrias είπε...

@ Dokisisofi. Αλίμονο... Τίποτε πια δεν έχει μείνει όρθιο... Καταλαβαίνω τον τόνο και το πνεύμα της αντίρρησής σου, νιώθω την δασεία και την περισπωμένη σου. Διότι όλα τα ισοπέδωσε η ευκολία και το αυτονόητο. Θυμάμαι το αγιογραφικό, ότι έφαγε ο λαός, επαχύνθη και ελάκτισε... Κάπως έτσι το λέει κι έχει δίκιο. Οι σύγχρονες (up to date) ανατροπές μάς έκαναν να ξεχάσουμε την Αισθητική, το Συναίσθημα, την Ηθική, τη Μνήμη, το αίμα των προΗγηθέντων... Οποία κατάπτωση...
Προς Θεού, μην κατηγορηθώ για εθνικιστής ή ηθικιστής. Ευτυχώς έχω την Ποίηση, η οποία με βγάζει στον αφρό!!! Αλλά, και βάσει της Ποίησης να δούμε τα πράγματα, μπορεί πολλάκις να ελευθεριάζουμε ή και ν' αφηνιάζουμε, ν' αγαπάμε ως την αίρεση ή να ιδρύουμε νέες προοπτικές ηθικότητας κατακερματίζοντας τα όποια κατεστημένα (ο Ελύτης λέει μάλιστα "Πιάσε το ΠΡΕΠΕΙ από το γιώτα και γδάρε το ίσαμε το πι") αλλά ποτέ δεν κωφεύουμε στον πυρετό των Αιμάτων και στους κρουνούς των Δακρύων του οποιουδήποτε. Πόσο μάλλον εκείνων των παλληκαριών που υπερέβησαν το σήμερά τους, κατακτώντας το Αεί, έστω κι αν ορισμένοι μεριμνούν και τυρβάζονται περί πολλά.
Όσο για τους τόπους και τα τοπία, ο επισκέπτης πάντα έχει άλλην οπτική. Εάν ποτέ βρεθείς και στο δικό μας νησί, θα μείνεις άναυδη κι εκστατική ενώπιον της περιλάλητης ωραιότητάς του και του εκρηκτικού (έως φωτιάς) πράσινού του. Εμείς όμως την γνωρίζουμε και απ' την άλλην όψη-κόψη.
Έτσι είναι η σύγχρονη Ελλάδα: Περισφίγγει τα παιδιά της έως ασφυξίας. Γι' αυτό, don't worry, be happy!!!

dokisisofi είπε...

To happy παίρνει δασεία? Και δύο π? (το δικό μου παντως παίρνει ένα π. Σοβαρά τώρα. Έχεις απόλυτο δίκιο. Ένας λαός υπέρτατα υλιστής και επιδειξιομανής δε συνοδεύει τα (ξερά, άνυδρα και φτωχά) τοπία με τον καλύτερο τρόπο. Κι όμως. Δεν είμαι λάτρης των ταξιδιών και του τουρισμού. Για το ίδιο λόγο που λες. Γιατί ο χώρος αναψυχής του ενός είναι και χώρος δυστυχίας κάποιου άλλου. Αντε "ο καθένας σπίτι του!" όπως έλεγαν αγενέστατα και οι μανάδες μας στους φίλους μας, κάθε που νύχτωνε.
Η ποίηση και μόνο ταξιδεύει. (και το μπλόγκιγκ)Κανένα αεροπλάνο δε φτάνει στις ψυχές των ανθρώπων.

Ανώνυμος είπε...

Αφού σας ενδιαφέρει τόσο ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης σας παραθέτω λίγα στοιχεία για την ζωή του, μαζί με κάποια ποιήματα του.


Ευαγόρας Παλληκαρίδης
Γεννήθηκε στην Τσάδα της επαρχίας Πάφου,
στις 22. 02. 1938.
Απαγχονίσθηκε στις Κεντρικές Φυλακές,
με την κατηγορία της μεταφοράς οπλισμού,
στις 14. 03. 1957


Για σένα Κύπρο αθάνατη
πατρίδα σκλαβωμένη
θα δώσω απ’ το αίμα μου
κάθε σταλαματιά
Για να σε δω ελεύθερη
και χιλιοδοξασμένη
δεν θα διστάσω, Κύπρο μου,
να πέσω στη φωτιά

Αυτά τα λόγια έμαθε ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης στο κρυφό σχολειό της ελπίδας, στο κρυφό σχολειό της Λευτεριάς, αυτά του μάθαινε ο ιερέας του χωριού του στη Τσάδα της επαρχίας Πάφου, αυτά του μάθαιναν οι δάσκαλοί του στο Δημοτικό σχολείο του χωριού του. Ο Παλληκαρίδης, θεωρείται ο μεγαλύτερος ποιητής του αγώνα της Ε.Ο.Κ.Α. και τα όσα έχει γράψει αποτελούν μια ανεξάντλητη πηγή πληροφοριών, από την οποία μπορούμε να γράφουμε την Ιστορία της εποχής του μεγάλου αυτου αγώνα, την κάθε λεπτομέρεια του αγώνα. Ο Ευαγόρας είχε ένα ακόμα μέσο να αντιμετωπίσει τον κατακτητή εκτός από τα συνηθισμένα όπλα, και έτσι όταν του πήραν το όπλο στα κρατητήρια αυτός είχε μαζί του την ποίηση. Ένα υπερσύγχρονο και διαχρονικό όπλο για όλες τις μάχες, κάτω από αντίξοες συνθήκες, του έδινε τη δύναμη να πολεμήσει. Ήταν πολύ νέος, 16 χρονών όταν άρχισε ο αγώνας, αλλά ο έρωτας δεν κοιτάζει χρόνια, συνηθίσαμε να λέμε εμείς οι τιποτένιοι πολλές φορές θέλοντας να δικαιλογήσουμε μια στιγμή της αδυναμίας μας. Η αδυναμία του Παλληκαρίδη ήταν ότι γοητεύτηκε παράφορα από την όμορφη και καλοντυμένη Λευτεριά, και ήθελε να την παντρευτεί και να την κάνει γυναίκα του, και μαζί να σπείρουν και να θερίσουν και να ξανασπείρουν και να ξαναθερίσουν γλυκούς καρπούς και να τους διαθέσουν προς βρώσιν εις όσους είχαν ανάγκη˙ και δεν μπορούσε να περιμένει, ήταν ανυπόμονος... Ο Βαγορής ήταν πάντα πρωτοπόρος στις διαδηλώσεις και πρωτοστάτης σε κάθε είδους εκδηλώσεις που είχαν να κάνουν με τον επαναστατικό αγώνα των Κυπρίων. Εντάσσεται από τους πρώτους στην Ε.Ο.Κ.Α. και μάλιστα στο εκτελεστικό της επαρχίας Πάφου και βγαίνει στο αντάρτικο.
Οι νέοι της εποχής του έβαλαν στο περιθώριο τον έρωτα και αυτή τους τη ζωή και φλογισμένοι από τον έρωτα της λευτεριάς ζήτησαν με τη θυσία της ζωής τους να κατακτήσουν την αθανασία. Ο πόνος της σκλαβιάς έκανε τα παιδιά της Κύπρου να ωριμάσουν πρόωρα. Τα άγουρα νιάτα της μαρτυρικής Κύπρου σήκωσαν στους τρυφερούς ώμους τους ένα μεγάλο μέρος του αγώνα, πρωταγωνίστησαν στις διαδηλώσεις, στη διανομή προκηρύξεων, στην αναγραφή συνθημάτων και στις ανατινάξεις βρεττανικών στόχων. Ένας φιλόλογος γράφει στους μαθητές του:
Tι να σας πω για Θερμοπύλες, Μαραθώνες,
όταν τη μάχη δίνετε με πέτρες στην αυλή μας,
όταν παιχνίδι σας είναι μονά-ζυγά με σφαίρες
μονά-ζυγά με Λευτεριά ή Θάνατο;
Ποιο τραγούδι ομορφότερο να πω
απ’ τη σιωπή σας μπρος στα βασανιστήρια;
απ’ ότι λέει η ζωή κι ο θάνατός σας;
Oι μαθητές της Κύπρου αναδείχθηκαν πραγματικοί Έλληνες. Απέδειξαν πως το ηρωϊκό αίμα των προγόνων τους κυλούσε στις φλέβες τους. Με αυτό το πάναγνο αίμα πότισαν το δέντρο της ελευθερίας πολλοί από τους μαθητές.
Κατά τη διάρκεια της αντάρτικης δράσης του, ο Παλληκαρίδης πήρε μέρος σε επιθέσεις εναντίον βρεττανικών φρουρών, αστυνομικών σταθμών και στρατοπέδων καθώς και σε ανατινάξεις και ενέδρες. Τα βουνά της Πάφου γνώρισαν τη λεβεντιά και τον ηρωϊσμό του. Δεν υπήρξε επικίνδυνη επιχείρηση που να μη λάβει μέρος. Με τόλμη και αυτοθυσία έδωσε πρότυπο αγωνιστικού φρονήματος και πράξης, δηλώνοντας πάντα πως ποτέ δε θα παραδινόταν αλλά θα έπεφτε στο πεδίο της μάχης. Παράλληλα με την αγωνιστική του δράση συνέχισε την ποιητική του δημιουργία την οποία είχε αρχίσει από τα πρώτα μαθητικά του χρόνια,
Θ’ ανεβαίνω ραχούλες
χιονισμένες κορφές
ν’ ανταμώσω λεβέντες
με ηρώων μορφές
Είναι να διερωτάται κανείς πότε πρόλαβε να γράψει τόσα ποιήματα. Έφυγε τόσο νέος. Αν αναλογιστούμε ότι στα δεκαοχτώ του χρόνια ο βρόγχος της αγχόνης τερμάτισε το συγγραφικό και λογοτεχνικό του έργο, αντιλαμβανόμαστε το μέγεθος της προσφοράς του στη σύγχρονη λογοτεχνική κυπριακή παραγωγή. Την πίκρα και τον ακοίμητο καημό του για τη σκλαβιά και τη δίψα του για τη λευτεριά, τα μετουσίωνε σε στίχους. Ο Παλληκαρίδης δηλώνει ότι διακατέχεται από την ιερή τρέλλα των ολίγων και δε διστάζει να τη μεταφέρει στο αποχαιρετιστήριο του γράμμα προς τους συμμαθητές του λίγο πριν ανεβεί για τελευταία φορά στα βουνά:
Παλιοί συμμαθηται,
Αυτή την ώρα κάποιος λείπει ανάμεσά σας˙ κάποιος που φέυγει αναζητώντας λίγον ελεύθερον αέρα˙ κάποιος που μπορεί να μην τον ξαναδήτε παρά μόνο νεκρό. Μη κλάψετε στον τάφο του. Δεν κάνει να τον κλαῖτε...Λίγα λουλούδια του Μαγιού σκορπάτε του στον τάφο. Του φτάνει αυτό ΜΟΝΑΧΑ...
Θα πάρω μιαν ανηφοριά,
θα πάρω μονοπάτια,
να βρω τα σκαλοπάτια
που παν στη ΛΕΥΤΕΡΙΑ.

Θ’ αφήσω αδέρφια, συγγενείς
τη ΜΑΝΑ, τον ΠΑΤΕΡΑ
μεσ’ τα λαγκάδια πέρα
και τις βουνοπλαγιές.

Ψάχνοντας για τη Λευτεριά
θάχω παρέα ΜΟΝΗ
κατάλευκο το χιόνι
βουνά και ρεματιές.

Τώρα κι αν είναι χειμωνιά,
Θα’ρθή το καλοκαίρι
τη Λευτεριά να φέρη
σε πόλεις και χωριά.

Μα δεν μπορώ να καρτερώ.
Θα πάρω μιαν ανηφοριά,
θα πάρω μονοπάτια,
να βρω τα σκαλοπάτια
που παν στη Λευτεριά.

Τα σκαλοπάτια θ’ανεβώ,
θα μπω σ’ένα παλάτι
το ξέρω θαν’ απάτη,
δε θαν’ αληθινό.

Μεσ’ στο παλάτι θα γυρνώ
ώσπου να βρω τον θρόνο
βασίλισσα μια μόνο
θα κάθεται σ’αυτόν.

Κόρη πανώρια, θα της πω,
άνοιξε τα φτερά σου
και πάρε με κοντά σου,
μονάχ’αυτό ζητώ.
Γεια σας, παλιοί συμμαθηταί. Τα τελευταία λόγια τα γράφω σήμερα για σας. Κι όποιος θελήση να βρη ένα «χαμένο αδελφό», ένα παλιό του φίλο,
Ας πάρη μιαν ανηφοριά,
ας πάρη μονοπάτια,
να βρη τα σκαλοπάτια
που παν στη Λευτεριά.

Με την Ελευθεριά μαζί
μπορεί να βρει κι εμένα

Αν ζω θα μ’ εύρη εκεί.
Το ποίημα αυτό με τίτλο Λευτεριά έγινε τραγούδι του κάθε έφηβου κι αγωνιστή, έγινε ύμνος της μαθητιώσας νεολαίας, έγινε θούριος που ξεπέρασε τα όρια της Κύπρου και του ευρύτερου Ελληνισμού. Το ποίημα αυτό είναι η διαθήκη του Ευαγόρα προς όλους τους νέους. Είναι η διαθήκη προς κάθε σκλαβωμένο για το πως πρέπει να αγωνίζεται για τα ιδανικά της φυλής του και τον διδάσκει πως πρέπει να αναζητά τη λευτεριά. Δίκαια θα μπορούσε να του αποδοθεί ο τίτλος του «ήρωα ποιητή: του τραγουδιστή και μαχητή της λευτεριάς».
Τον Δεκέμβριο του 1956, κατά τη διάρκεια μετακίνησης οπλισμού και άλλων εφοδίων, έπεσε σε ενέδρα αγγλικής στρατιωτικής περιπόλου. Την ώρα της σύλληψής του δήλωσε «είμαι ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης και πολεμώ για την πατρίδα μου». Ο ήρωας κατηγορήθηκε για κατοχή και μεταφορά όπλου και σφαιρών. Μεταφέρθηκε στις κεντρικές φυλακές όπου υπέστη σκληρά βασανιστήρια.
Η δίκη υπήρξε συνοπτική. Στην ερώτηση του Άγγλου δικαστή αν θα ήθελε να πει τίποτε προτού του απαγγελθεί η ποινή απάντησε με εθνική υπερηφάνεια «Γνωρίζω ότι θα με καταδικάσετε εις θάνατον. Εκείνο, όμως, το οποίο έχω να ειπω είναι τούτο˙ ότι έκαμα το έκαμα ως Ἓλλην Κύπριος ὃστις ζητεί την ελευθερίαν του. Τίποτε άλλο». Με τη δήλωσή του αυτή δεν άφησε στους συνηγόρους του περιθώρια υπεράσπισης. Ο δικαστής ανακοινώνοντας την απόφασή του, είπε ο νόμος προνοεί μόνο μια ποινή, την ποινή του θανάτου. Σε καταδικάζω εις θάνατον.
Στις 16 μέρες που μεσολάβησαν μέχρι τον απαγχονισμό του, εντυπωσίασε τους πάντες για την εγκαρτέρησή του, την αταλάντευτη πίστη του στο σκοπό για τον οποίο θα έδινε τη ζωή του, για την ηθική ενίσχυση που πρόσφερε στους δικόυς του και τους συγκρατούμενούς του, με τη δήλωσή του «όταν πεθάνω, θα πάω στο θεό και θα τον παρακαλέσω να είμαι ο τελευταίος πουν απαγχονίζεται». Ο ήρωας μέσα στο κελλί του μελλοθανάνατου, λίγες μόνο ώρες πριν από τον απαγχονισμό του γράφει «αγαπητή μου αδελφή, η πιο όμορφη μέρα της ζωής μου. Η πιο όμορφη ώρα. Μη ρωτάτε γιατί. Ίσως να είναι μια δίκαιη τιμωρία. Ίσως ο θεός να θέλει να μας δοκιμάσει. Πάντα υπάρχει ελπίδα. Το κάθετι γεννιέται και πεθαίνει. Τι σήμερα, τι άυριο; γειά σου για πάντα».
Με την υπερήφανη πορεία του οδηγήθηκε προς την αγχόνη στα δεκαεννιά του χρόνια. Υπήρξε ο νεαρότερος από τους εννιά απαγχονισθέντες. Η ζωή και ο θάνατος του Ευαγόρα Παλληκαρίδη εκτός του ότι τον κατέστησαν σύμβολο και πρότυπο της κυπριακής νεολαίας στο υπόλοιπο του αγώνα, συγκινούν μέχρι σήμερα και εμπνέουν πολλούς λογοτέχνες στο έργο τους. Ο θάνατός του στέρησε το ελληνικό έθνος από έναν ιδεώδη φιλόπατρι, μια ηγετική φυσιογνωμία, ένα μέλλοντα αξιόλογο ποιητή και ιστορικό.

Οι πιο αναγνώστες μας Αναγνώστες

Related Posts with Thumbnails